Trong ngành chăn nuôi heo, thước đo thành công quan trọng nhất thường được tính bằng số lượng heo con khỏe mạnh được sinh ra và sống sót. Một lứa đẻ lý tưởng ở heo nái hiện đại thường đạt từ 14 đến 16 con, và con số này có xu hướng tăng qua các năm. Tuy nhiên, đi cùng với kích thước ổ đẻ lớn hơn là những rủi ro về thai chết ngạt. Việc nắm rõ thời điểm heo nái sắp sinh là chìa khóa giúp người chăn nuôi can thiệp kịp thời, từ đó cải thiện đáng kể tỷ lệ sống sót của heo con.
Thời gian mang thai điển hình của heo nái ngày nay là khoảng 115-116 ngày, nhưng phạm vi sinh có thể kéo dài từ 112 đến 119 ngày. Khi nói về sinh sản heo nái, 114 ngày thường được nhắc đến như một mốc thời gian quan trọng, đặc biệt liên quan đến các phương pháp can thiệp. Vậy 114 ngày là bao nhiêu tháng? Con số này tương đương khoảng 3 tháng 22 ngày. Nắm vững mốc thời gian này và các dấu hiệu đi kèm là rất cần thiết để quản lý quá trình sinh sản hiệu quả.
2 năm bao nhiêu ngày
Tăng kích thước ổ đẻ không làm thay đổi thời gian mang thai, nhưng lại liên quan trực tiếp đến thời gian đẻ kéo dài hơn và làm gia tăng nguy cơ thai chết ngạt.
Biểu đồ hoặc hình ảnh minh họa rủi ro thai chết ngạt khi kích thước ổ đẻ heo nái tăng lên
Việc đẻ đồng loạt có thể giúp các trang trại thuận tiện hơn trong việc luân chuyển đàn và nâng cao hiệu quả lao động. Để đạt được điều này, người chăn nuôi có thể cân nhắc thúc đẻ bằng prostaglandin vào ngày trước khi ngày đẻ dự kiến là 114 (áp dụng cho những nái chưa có dấu hiệu sinh vào ngày thứ 116), hoặc ngăn chặn việc đẻ sớm (vào ngày 112-114) bằng progestogen đường uống. Tuy nhiên, việc dự đoán chính xác nái nào sẽ đẻ sớm, đúng giờ hay muộn vẫn còn là một thách thức.
Dấu hiệu nhận biết heo nái sắp sinh
Trong những tuần cuối trước khi sinh, bào thai phát triển rất nhanh, khiến bụng heo nái phình to đáng kể. Đồng thời, các tuyến vú cũng bắt đầu phát triển và căng đầy hơn.
Đến những ngày cận kề ngày sinh, có thể thấy một lượng nhỏ sữa non rỉ ra từ núm vú. Khoảng vài giờ trước khi sinh thực sự bắt đầu, sữa có thể bắn thành tia khi nặn nhẹ.
Về mặt hành vi và thể chất, heo nái có thể biểu hiện ưỡn cong lưng, và âm hộ sưng lên, chuyển sang màu đỏ và giãn ra.
Trong khoảng 12-24 giờ trước khi đẻ, có thể do ảnh hưởng của oxytocin hoặc prolactin, nái sẽ thể hiện rõ hành vi làm ổ: dùng chân cào hoặc mõm ủi sàn, cắn phá song chuồng. Trước khi sinh con đầu tiên, nái thường tỏ ra bồn chồn, liên tục đứng lên nằm xuống trước khi chọn tư thế nằm nghiêng để bắt đầu quá trình sinh. Nhịp thở của nái cũng sẽ tăng đáng kể, từ khoảng 20 nhịp/phút lên hơn 60 nhịp/phút khi cận kề thời khắc sinh nở.
Điều hòa nội tiết tố trong quá trình sinh
Trong khi nồng độ progesterone tiếp tục tăng cho đến ngay trước khi sinh, estrogen nhau thai lại tăng mạnh trong những tuần trước đó. Các hormone khác như prostaglandin, relaxin, prolactin và oxytocin cũng tăng vọt trong những ngày và giờ cuối cùng trước khi đẻ. Sự kết hợp của estrogen và relaxin giúp làm giãn đường sinh bằng cách làm mềm các mô liên kết ở xương chậu, cổ tử cung và âm hộ.
Tín hiệu khởi đầu quá trình sinh bắt nguồn từ sự trưởng thành của não bộ thai nhi heo con, dẫn đến việc giải phóng cortisol từ tuyến thượng thận của thai. Cortisol này kích thích sự gia tăng estrogen ở nhau thai và giải phóng prostaglandin từ tử cung. Nồng độ progesterone cao trước đó có vai trò duy trì thai trong tử cung và hạn chế co bóp. Tuy nhiên, prostaglandin được giải phóng sẽ làm thoái hóa thể vàng và đào thải progesterone trong vòng 12-24 giờ. Khi progesterone giảm, các cơn co thắt tử cung mạnh mẽ hơn (được hỗ trợ bởi prostaglandin và oxytocin) sẽ đẩy heo con đầu tiên và kéo nhau thai vào cổ tử cung. Khi nhau thai bám gần hết vào tử cung, các cơn co thắt sẽ làm vỡ màng ối và đẩy chất lỏng ra ngoài, chuẩn bị cho sự chào đời của heo con.
Quá trình sinh nở
Một khi bào thai di chuyển vào cổ tử cung, một phản xạ tự nhiên sẽ kích thích nái rặn bằng cơ bụng (dễ thấy khi nái duỗi thẳng chân sau) để đẩy heo con ra ngoài. Quá trình này được điều phối sao cho mỗi lần chỉ có một heo con di chuyển vào đường sinh, trong khi những con khác tạm thời giữ nguyên vị trí. Thứ tự sinh từ sừng tử cung phải hay trái là ngẫu nhiên, và việc heo con ra đầu trước hay đuôi trước không ảnh hưởng đến tỷ lệ sống sót của chúng.
Các cơn co thắt tử cung được kiểm soát chặt chẽ về tần suất, cường độ, hướng và thời gian. Tín hiệu thần kinh từ đường sinh sản của mẹ điều chỉnh nồng độ oxytocin và các cơn rặn bụng, trong khi sự kiểm soát tại chỗ từ nhau thai và tử cung điều chỉnh các hormone và thụ thể để kích thích hoặc ức chế co thắt. Các chất điều hòa co thắt bao gồm oxytocin, estrogen, progesterone, prostaglandin F2 và E2, oxit nitric và canxi.
Mỗi lần sinh một heo con thường đi kèm với một đỉnh nồng độ oxytocin. Khoảng cách trung bình giữa các lần sinh là 15-20 phút, nhưng có thể sinh liên tiếp hoặc có những quãng nghỉ kéo dài hơn 30 phút. Heo con khi sinh ra thường vẫn còn dính dây rốn và một ít màng ối.
Trong vòng 5-15 phút sau khi sinh, heo con sẽ cử động làm đứt dây rốn và sau khoảng 20 phút sẽ tìm được bầu vú mẹ. Vài giờ sau khi sinh heo con cuối cùng, lưu lượng máu và áp lực giảm dần sẽ giúp nhau thai bong ra khỏi tử cung và được đẩy ra ngoài.
Thai chết lưu/chết ngạt: Thách thức và giải pháp
Thai chết lưu là một trong những mối quan tâm lớn nhất trong quá trình đẻ của heo nái. Việc can thiệp kịp thời có thể cứu sống trung bình 1 heo con/nái/năm, góp phần cải thiện hiệu quả kinh tế đáng kể. 1 cây vàng 24k bao nhiêu tiền
Thai chết lưu thường xảy ra nhiều hơn ở 1/3 cuối của ổ đẻ và ở những nái có thời gian mang thai ngắn (<117 ngày) hoặc quá dài. Tình trạng này thường liên quan đến việc nái giảm các cơn co thắt hoặc bị kiệt sức, đặc biệt khi quá trình đẻ kéo dài và nái phải chịu áp lực rặn đẻ liên tục.
Một dấu hiệu cảnh báo là khi khoảng thời gian nghỉ giữa hai lần sinh vượt quá 20 phút và heo nái có vẻ căng thẳng hoặc mệt mỏi. Heo con có thể chết do thiếu oxy khi dây rốn bị đứt hoặc do máu không lưu thông được khi bị siết chặt trong đường sinh do các cơn co thắt kéo dài. Hơn 50% heo con chết lưu bị đứt dây rốn và thiếu oxy trước hoặc sau khi vào đường sinh. Đối với những con cuối cùng trong ổ đẻ, khoảng cách, thời gian và độ căng của dây rốn có thể làm tăng nguy cơ đứt dây rốn. Thời gian bán hủy của oxy trong máu thai nhi chỉ khoảng 5 phút, vì vậy việc can thiệp nhanh chóng là cực kỳ quan trọng. Điều này đòi hỏi người chăn nuôi phải có kiến thức về khoảng thời gian sinh bình thường và khả năng quan sát, nhận biết các dấu hiệu bất thường ở nái.
Hiểu rõ các yếu tố kiểm soát quá trình sinh và nhận biết các dấu hiệu đặc trưng của từng giai đoạn giúp người chăn nuôi xây dựng kế hoạch quản lý nái, cơ sở vật chất và nhân lực hiệu quả. Câu Chuyện Làm Giàu: Khởi nghiệp 57 tuổi người đàn ông đạt thành công đáng ngưỡng mộ Việc chủ động và kịp thời trong quá trình đỡ đẻ sẽ góp phần quan trọng vào việc cải thiện khả năng sống sót của heo con, từ đó nâng cao năng suất và lợi nhuận cho trang trại.