Trong thập kỷ 1990 và đầu thập kỷ 2000, Nokia đã trở thành một đế chế vô địch trong ngành công nghiệp di động. Với sự tiên phong và đổi mới, thương hiệu này đã xây dựng được một tầm ảnh hưởng to lớn trên thế giới. Tuy nhiên, sau một thời gian thịnh vượng, Nokia đã đối mặt với sự sụp đổ đáng tiếc. Nhiều nhà phân tích đã cho rằng sự trỗi dậy mạnh mẽ của Apple, Google và Samsung là nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của Nokia. Tuy nhiên, không thể cho rằng đây là nguyên nhân duy nhất. Thực tế cho thấy, trước khi các đối thủ xâm nhập thị trường, Nokia đã phải đối mặt với hàng loạt khủng hoảng chiến lược và tài chính. Có thể nói rằng, thời điểm mà Nokia đạt đến đỉnh cao thành công chính là lúc mầm mống của sự thất bại đã nhen nhóm. Để hiểu rõ hơn về lý do đằng sau sự sụp đổ của đế chế Nokia, hãy cùng Blog Khởi Nghiệp khám phá sâu hơn trong bài viết này nhé!
Thiếu sự chuẩn bị để duy trì thành công
Vào đầu những năm 1990, Nokia đã chọn mô hình hoạt động như một khởi nghiệp thay vì tập đoàn danh tiếng, mặc dù có đội ngũ quản lý trẻ trung và năng động. Chiến lược đưa ra các quyết định tức thì nhưng có chiều sâu đã giúp Nokia nhanh chóng chiếm ưu thế ở thị trường châu Âu và Mỹ. Trái với Huawei, Nokia không tập trung vào yếu tố cơ bản và hệ thống chip để phát triển mảng kinh doanh di động. Thành công ban đầu của Nokia dựa vào sự hỗ trợ từ các mảng kinh doanh khác để sản xuất điện thoại.Do đó, khi thành công trong việc bán điện thoại vào giữa những năm 90, Nokia đã không thể đáp ứng đủ nhu cầu của thị trường và chuỗi cung ứng của họ đứng trên bờ vực sụp đổ. Điều này cho thấy họ thiếu sự chuẩn bị để duy trì thành công. Để khắc phục tình trạng cung không đủ cầu, lãnh đạo của Nokia nhanh chóng xây dựng chiến lược tăng cường năng suất để vượt qua các đối thủ. Chỉ trong vài năm, Nokia vượt qua Motorola và trở thành số 1 trong thị trường di động. Doanh thu bán điện thoại của Nokia cũng tăng đến 503% từ 1996 đến 2000. Tuy nhiên, thành công này cũng đánh dấu sự bùng nổ của các vấn đề nội bộ trong công ty.
<<<Xem thêm: Mở cửa hàng mẹ và bé như vầy đừng hỏi vì sao thất bại
Không có tầm nhìn và chiến lược công nghệ dài hạn.
Trong giai đoạn phát triển cao nhất, các quản lý cấp cao của Nokia đã tập trung vào việc phát triển mảng kinh doanh điện thoại một cách bền vững và tìm kiếm cơ hội mới. Tuy nhiên, các dự án khác của Nokia đều thất bại và lĩnh vực kinh doanh điện thoại vẫn là trụ cột của hãng. Để khắc phục những sai lầm, Nokia đã cố gắng tăng doanh số bằng cách kết hợp công nghệ mới như camera và tạo ra sản phẩm nhắm vào từng đối tượng người dùng cụ thể. Họ cũng đề ra chiến lược phân khúc thị trường dựa trên sở thích của người dùng để thúc đẩy tăng trưởng trong lĩnh vực điện thoại. Ban đầu, chiến lược này thành công vì người dùng có thể tìm thấy điện thoại phù hợp. Tuy nhiên, theo thời gian, sự phân khúc thị trường không rõ ràng đã khiến Nokia sản xuất nhiều sản phẩm không có sự khác biệt đáng kể.
Sức sáng tạo của Nokia càng bị hạn chế khi các quản lý tại trung tâm phát triển phải đảm bảo tăng trưởng ngắn hạn theo kế hoạch, gây áp lực lên họ. Do đó, họ không còn đủ năng lượng và nguồn lực để đưa ra những ý tưởng mới. Vì vậy, The Five – một nhóm nhỏ nhân viên Nokia được giao nhiệm vụ thúc đẩy đổi mới. Năm 1996, The Five đã giới thiệu chiếc điện thoại thông minh Nokia N9000 Communicator và chiếc điện thoại 7650 trang bị camera đầu tiên của Nokia. Tuy nhiên, việc phát triển phần mềm điện thoại không được ban lãnh đạo Nokia khuyến khích vì họ muốn tập trung vào phần cứng điện thoại. Nhưng ngay cả trong lĩnh vực phần cứng, Nokia cũng tỏ ra bảo thủ và chậm trễ trong tư duy. Thậm chí, Nokia còn bỏ qua xu hướng điện thoại nắp gập,và vẫn tiếp tục sản xuất điện thoại dạng “thanh” truyền thống. Khi Nokia nhận ra sai lầm và chuyển sang sản xuất điện thoại nắp gập, đã quá muộn và hãng đã mất điểm trong lòng người dùng Mỹ. Đây cũng là lý do tại sao người dùng Mỹ không cảm thấy tiếc nuối về sự thất bại của Nokia trước Apple và Samsung.
<<<Xem thêm: Tổng hợp các kho sỉ điện lạnh lớn nhất cả nước
Tổ chức rối loạn, đấu đá nội bộ
Vào năm 2004, CEO của Nokia – Jorma Ollila, đã nhận ra rằng tương lai của ngành điện thoại là điện thoại thông minh và hệ điều hành sẽ là yếu tố quan trọng tạo nên sự cạnh tranh. Mặc dù Nokia đã đi trước thế giới với chiếc điện thoại N9000 Communicator ra mắt từ năm 1996, nhưng họ đã bỏ qua một cách đầy đáng tiếc. Do đó, Jorma quyết định khắc phục sai lầm bằng cách tái cấu trúc công ty thành một ma trận. Tuy nhiên, cấu trúc ma trận này đã gây chia rẽ nội bộ Nokia và đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong sự sụp đổ của họ. Các thành viên chủ chốt trong nhóm “The Five” của Nokia lần lượt rời khỏi công ty. Mô hình 5 lãnh đạo này có vẻ kỳ lạ, nhưng thành công của Nokia đến từ sự thống nhất và thảo luận giữa họ. Sự tan rã của The Five” đã khiến tư duy chiến lược của Nokia trở nên mờ nhạt và sự liên kết giữa các mảng kinh doanh không còn hiệu quả. Ngay sau đó, Nokia đã vội vàng áp dụng mô hình cấu trúc công ty mới trong khi thiếu kinh nghiệm và kỹ năng quản lý. Điều này đã tạo ra xung đột nội bộ và làm giảm hiệu quả hoạt động của công ty.
Các quản lý cấp cao của Nokia đã cố gắng giữ quyền lực cho chính mình và thực hiện các tái cấu trúc không cần thiết. Từ năm 2004 – 2013, Nokia đã trải qua tới 4 lần tái cấu trúc lớn. Tới khi Stephen Elop trở thành CEO của Nokia vào năm 2010, mọi chuyện đã không thể cứu vãn. Trong 3 năm điều hành công ty, Stephen Elop đã làm giảm lợi nhuận của Nokia đi 95% và thị phần giảm còn 3,4%. Mặc dù ông được coi là một trong những CEO tệ nhất thế giới nhưng mức lương của Elop lại rất cao, điều này khiến nhiều nhân viên Nokia không hài lòng. Tình hình trở nên căng thẳng hơn khi Stephen Elop từ chối giảm mức thưởng vào năm 2013 chỉ vì lí do cá nhân. Thậm chí, nhiều người đã gọi Stephen Elop là “gián điệp” của Microsoft cài vào Nokia.
<<<Xem thêm:8 Lý do mở spa thất bại hầu như ai cũng mắc phải nhưng không nhận ra
Chọn sai nền tảng
Khi Apple và Google ra mắt hệ điều hành iOS và Android, ngành công nghiệp di động đã thay đổi với sự tập trung vào nền tảng, ứng dụng và hệ sinh thái. Mặc dù là hãng dẫn đầu ngành, Nokia không thể cạnh tranh trước sự đe dọa từ các đối thủ và vẫn tập trung vào các mẫu điện thoại đơn giản. Vấn đề lớn nhất của Nokia là phần mềm, khi họ tiếp tục sử dụng hệ điều hành lỗi thời là Symbian. Hệ điều hành này yêu cầu viết lại mã cho mỗi mẫu điện thoại mới, khiến các nhà phát triển ứng dụng không hài lòng. Nokia đã cố gắng phát triển hệ điều hành thay thế là Maemo và đổi tên thành MeeGo vào năm 2010, nhưng ban lãnh đạo không hỗ trợ và quyết định tập trung vào Microsoft và Windows Phone. Một câu hỏi là tại sao Nokia không thử nghiệm với hệ điều hành Android sau khi từ bỏ MeeGo, chủ yếu vì lý do tài chính. Microsoft đã trả một số tiền lớn để Nokia sử dụng duy nhất hệ điều hành Windows Phone. Tuy nhiên, Windows Phone không thể cạnh tranh với Android và iOS trên nhiều khía cạnh. Thêm vào đó, tiền từ Microsoft không thể cứu vãn tình trạng suy yếu của Nokia.
Quá tự tin vào năng lực của mình và đánh giá đối thủ quá thấp.
Ngày 9/1/2007, Steve Jobs ra mắt iPhone đầu tiên, mở ra một thời kỳ mới cho điện thoại thông minh. Trong khi đó, giám đốc truyền thông của Nokia, Anssi Vanjoki, cho rằng iPhone thiếu một số tính năng quan trọng như 3G để có tốc độ kết nối nhanh. Ông cũng nhận định rằng mục tiêu bán 10 triệu chiếc iPhone của Apple trong năm 2008 là “con số nhỏ”, đồng thời nhận định sự xuất hiện của iPhone chỉ làm thị trường điện thoại thêm sôi động và quan điểm phát triển đa chức năng của Nokia là đúng đắn. Trước đó, Nokia đã giới thiệu dòng điện thoại nắp trượt Nokia 5300 Xpress Music, tập trung vào tính năng nghe nhạc. Sau đó, hãng cũng ra mắt chiếc điện thoại Nokia 5800 Xpress Music, một trong những mẫu điện thoại màn hình cảm ứng đầu tiên chạy trên hệ điều hành Symbian v9.4. Dù 5800 Xpress Music bán được khoảng 8 triệu chiếc trên toàn thế giới, nhưng tính năng cảm ứng được đánh giá không tốt. Nokia đã đánh giá thấp về tầm quan trọng của phần mềm và tự tin quá mức vào phần cứng và vị thế của mình, điều này đã khiến hãng phải trả giá đắt sau này.
<<<Xem thêm:Quy trình, thủ tục, lãi suất vay vốn ngân hàng Tiên Phong Bank
Lãnh đạo cấp cao kể cả CEO bảo thủ, không có kiến thức và kinh nghiệm về công nghệ
Kể từ khi Olli-Pekka Kallasvuo được bổ nhiệm làm Giám đốc điều hành của Nokia, hãng bắt đầu trải qua giai đoạn suy thoái. Trong cuộc phỏng vấn với những nhân viên cũ của Nokia, nhiều người đã chia sẻ rằng ban lãnh đạo mới của họ dường như không lắng nghe các đề xuất hay ý kiến từ nhân viên hoặc người dùng. Với họ, lợi nhuận và kết quả kinh doanh trở thành ưu tiên hàng đầu. Và những CEO sau đó cũng không có kiến thức, kinh nghiệm và không quan tâm đến công nghệ. Đáng chú ý là, trong một thời gian, Nokia – một công ty công nghệ – lại không có Chief Scientific Officer.
6.77 tỷ USD – cái giá phải trả cho một đế chế hết thời
Sự xuất hiện của Apple và Google vào cuối thập kỉ đầu tiên của thế kỷ XXI đã tái định hình nền công nghiệp di động dựa trên các nền tảng, ứng dụng và hệ sinh thái. Với tư cách là hãng điện thoại hàng đầu thế giới vào thời điểm đó, nhưng Nokia vẫn tiếp tục ra mắt những mẫu điện thoại đơn giản và lỗi thời thay vì tập trung xử lý khủng hoảng cạnh tranh từ các đối thủ mới, . Sự thụt lùi của hãng Nokia thể hiện rõ nhất ở mảng phần mềm khi hãng vẫn trung thành với hệ điều Symbian. Hệ điều hành này đã nhận phải sự tẩy chay gay gắt từ nhiều đối tác khi yêu cầu sử dụng từng bộ mã riêng cho mỗi dòng điện thoại. “Lực bất tòng tâm” trước sức mạnh của đối thủ và sự thay đổi chóng mặt của thị trường, Nokia kết thúc đế chế của mình bằng quyết định bán lại mảng kinh doanh cho Microsoft với giá 6.77 tỷ USD (theo giá trị tiền tệ năm 2018).
Hiểu được lý do tại sao và những chuyện xảy đến với Nokia thực sự quan trọng. Sự sụp đổ của Nokia không thể giải thích bằng một câu trả lời đơn giản. Thay vào đó, tổ hợp quản lý yếu kém, cơ cấu tổ chức rối loạn, đấu đá nội bộ và tập trung vào sản xuất phần cứng đã dẫn đến số phận đau lòng cho Nokia.
Trong thời đại công nghệ ngày càng tiến bộ, thị trường di động đã trở nên phức tạp và thay đổi nhanh chóng. Trên hành trình của mình trong lĩnh vực điện thoại di động, Nokia đã mang đến những bài học quý giá cho các công ty khác muốn xây dựng hoặc duy trì vị trí hàng đầu. Tuy nhiên, đồng thời đây cũng là thách thức đối với Nokia nếu họ muốn khôi phục lại sự thịnh vượng như thời hoàng kim khi đế chế của họ thống trị thị trường.
<<<Xem thêm:Chi phí mở sạp bán rau là bao nhiêu?